Ontmoetingskerkgemeente Zevenhuizen-Moerkapelle, Orde van dienst.
Datum: 20 maart 2022

De tekst is ook beschikbaar als PDF.

KOMEN
Welkom
Aanvangslied: Lied 25b (Houd mij in leven) – de tekst ‘voorzang’ wordt gesproken door de voorganger, het ‘allen’ wordt gezongen
Moment van stilte
Groet, bemoediging en drempelgebed.
Gebed voor de nood in de wereld (gesproken tekst, geen acclamatie)
Gezongen kyrie: Lied 299j: 1, 2 (Om de mensen en de dieren)

WOORD
Gebed om licht van de Geest
Project met de kinderen en projectlied
Bijbellezing: Ezechiël 37: 1-14
Zingen: Lied 598 (NL-tekst “Als alles duister is, ontsteek dan een lichtend vuur dat nooit meer dooft, vuur dat nooit meer dooft.”- de tekst klinkt 2x.
Bijbellezing: 11: 1-14; 20-22; 32-39a
Zingen: Lied 321: 1, 3, 7 (Niet als een storm, als een vloed)
Preek

Zusters en broeders: gemeente van de Heer,

Er zijn van die uitspraken waar je geen speld tussen kunt krijgen, zo denk je.
Om er één te noemen:
de enige zekerheid in het leven is de dood.

Maar is dat wel zo?

Jezus zegt:
Ik ben de opstanding en het leven.
Wie in mij gelooft zal leven,
ook wanneer hij sterft,
en ieder die leeft en in mij gelooft
zal nooit sterven.

Jezus leeft kennelijk met andere zekerheden.
Er zijn dingen tussen hemel en aarde die zelfs nood en dood overstijgen…

Ja, maar, wacht even, hebben we het dan wel over hetzelfde?

Het is waar dat bij alle mensen vroeg of laat het hart stopt en het lichaam vervalt.
Stof ben je en tot stof zul je terugkeren is óók een Bijbelse uitspraak.

Maar als het over leven gaat is dat meer dan een lichaam dat werkt, beweegt en ademt.

Je kunt op de grens van de dood staan, en toch helemaal léven.
Maar ook: je kunt levend zijn en toch dood.
Je kunt leven maar zo op jezelf zijn gericht dat het geen leven is.

In Ezechiël klinkt de klacht van Israël:

Onze botten zijn verdord,
onze hoop is vervlogen,
onze levensdraad is afgesneden. (vs. 11)

Door geweld en onrecht kun je in de greep van de angst raken die je de adem beneemt.

Als het gaat over leven en dood is de vraag gepast of we het over hetzelfde hebben.
Veel woorden, zeker woorden in de bijbel, hebben meerdere betekenissen.

Hebben we het over hetzelfde – dat was en is een actuele vraag.

Bij Johannes speelt het al, in de verhalen zelf.
Denk aan de bruiloft te Kana.
De wijn is op.
Jezus laat tonnen met water vullen.
En dan blijkt dat het water wijn is.
Maar hebben we het over hetzelfde?
Is water wel water? – bij Johannes is het vaak symbool voor de Geest.
En is wijn wel wijn? – In de bijbel is het vaak symbool voor het koninkrijk van God.
Dan zegt het verhaal iets meer dan één of andere bijzondere verandering van water.
Dan zegt het verhaal: gelukkig is het water van de Geest er in overvloed – en daarmee kunnen we verder.

Zo is er vandaag regelrechte verwarring in het verhaal over Lazarus – dat eigenlijk over Marta en Maria gaat.
Lazarus slaapt, zegt Jezus.
Dan is dat goed voor hem, zeggen de leerlingen.
Waarop Jezus reageert: hij is gestorven.
Maar als de mensen daarom rouwen, ergert hij zich daaraan.

[…]
Deze preek klinkt in de context van een oorlog aan de rand van Europa.
Ik preek vandaag met gemengde gevoelens.
Gevoelens van verbijstering, onzekerheid, boosheid en ergernis.
Ergernis over het politieke gedraai, de misbruikte waarheid en de valse woorden, ook van de kerk.

Ik voel ergernis ook over mijn preek die maar niet wil.
Maar ook ergernis over Jezus.
Omdat hij voor één vriend op pad gaat, maar afwezig lijkt bij alle geweld en nood.
Wat kan ik met dit verhaal over één opgestane mens bij alle nood en dood?

Ja, maar, wacht even, hebben we het dan wel over hetzelfde?

Het verhaal gaat er volgens mij uiteindelijk over dat je kunt leven en toch dood kunt zijn.

Denk nog een keer aan wat Ezechiël schrijft, over de klacht van Israël.

Onze botten zijn verdord,
onze hoop is vervlogen,
onze levensdraad is afgesneden.

Leven is een belangrijke rode draad bij Johannes.
Dat leven is niet vanzelfsprekend.
En toch is zijn evangelie hoopvol: je kunt sterfelijk zijn, in gevaar zoals Jezus zelf, maar wel léven.
Dat leer ik met vallen en opstaan uit dit evangelie van Johannes.
Al 10 hoofdstukken lang gaat het over leven.

In het begin was het woord…
[…]
In het woord was het leven
en het leven was het licht voor de mensen.

Woord, brood, licht, Geest, eeuwigheid, geloof, hemelse Vader – alles en allen staan in dienst van léven, en worden ons geschonken.

Maar wat gebeurt er in het 11e hoofdstuk?
Een vriend sterft – en het gaat alleen nog over dood.

Dát ergert Jezus – denk ik.
Maar het is niet alleen ergernis.
Johannes schrijft een woord dat ook diep bewogen betekent.
Een combinatie waar ik nog veel over na moet denken.

Jezus is bewogen over én ergert zich eraan hoezeer dood mensen in de greep kan houden.
Hoezeer dood ons het zicht kan ontnemen op wat van eeuwigheidswaarde is.
Hij ergert zich omdat hij zelf, in het zicht van zijn eigen dood, juist volop lééft.
Eeuwig leeft.
Met diepe teugen.

Dát te kunnen vergt geloof, volharding, oefening en soms ook strijd tegen jezelf.
Het is een strijd om je niet het eeuwigheidsleven te laten ontnemen door nood en dood.

Hoe weet je wat van eeuwigheidswaarde is?
Dat is warempel een gevaarlijke vraag.
Alle eeuwen door hebben mensen de meest vreselijke dingen gedaan omdat ze dachten dat ze daarmee gingen en gaan voor een plekje in hemel, hiernamaals, walhalla of wat dan ook.
Die grote woorden kosten vaak anderen hun geluk of zelfs hun leven.
Oorlogen zijn heilig verklaard, in het licht van de vermeende eeuwigheidswaarde ervan.
Dat is ook het griezelige aan de taal van de machthebbers in de oorlog in de Oekraïne.
Het wordt zó groot gemaakt, dat met het grootste gemak daar mensen aan worden opgeofferd.
In het belang van de zogenaamd grotere dingen.

[…]
De bijbel wijst nadrukkelijk een andere weg.
Daarin kom je geen verhalen tegen dat mensen anderen doden om zelf de eeuwigheid te verwerven.

Eeuwigheidsleven heeft in de bijbel alles te maken met vertrouwen.
En dat vertrouwen bepaalt hoe je omgaat met jouw concrete medemens.

Goedheid betrachten, ook al geeft de situatie er alle aanleiding toe om alleen nog aan jezelf te denken.

Waarom?
Omdat het goed is en omdat Jezus het ons voorleefde.

Steeds weer legt Jezus de lat bij de medemens.
En dus draait het voor hem in dit verhaal om Lazarus, Maria en Martha.

Is wat je doet goedheid voor de ander?
Dan heeft het eeuwigheidswaarde.
Is wat je doet ten nadele van je medemens?
Dan wordt je erop geoordeeld, zegt hij elders.

Onze medemens houdt het perspectief open op de eeuwigheid.
Eeuwigheidswaarde heeft alleen dat wat nu al eeuwigheidsperspectief biedt voor je medemens.

[…]
Stukwerk is al wat wij doen in dit leven.
Het is vaak zo klein, zo kwetsbaar, het wordt ook zo eenvoudig weer door andere krachten afgebroken.
Ik kan die waarde dan ook vaak alleen zien in het licht van de weg die Jezus gaat.
Wie in hem geloof, die ziet het.
En: ik leer het zien als ik de ander mij in de ogen laat kijken.

Als je dáár de ander je in de ogen laat kijken, ook in nood, dood, angst en wraak – dan kijkt Jezus ons aan.

Voor Jezus staat niet voorop dat er stráks perspectief is.
Nee, Jezus leeft zó dat voorop staat dat het leven nú in het teken staat van de eeuwigheid.
En dat zie je in de betekenis van zijn handelen voor zijn medemens.

Ik denk dat we er bij in de buurt komen als we ons diep laten ontroeren én ons kunnen ergeren.
Net als Jezus.
Als we die twee bij elkaar kunnen houden.
Ergernis én bewogenheid.
Ergernis over het vaak ontbreken van perspectief én de bewogenheid zoals we dat van Jezus en de Geest leren.
Ergernis over politiek of kerkelijke holle woorden, diepe bewogenheid over de kleine mens die in de nood toch het goede weet te doen.

Ergernis en bewogenheid, die twee samen.
Die twee samen kunnen doden opwekken in dít leven.
Die twee samen kunnen levenden die als doden zijn de adem weer schenken.
Die twee samen kunnen slapenden nieuw perspectief bieden.

Ik ben de opstanding en het leven.
Wie in mij gelooft zal leven,
ook wanneer hij sterft,
en ieder die leeft en in mij gelooft
zal nooit sterven.

Geloof je dat?

Amen.

Muziek

ANTWOORD
Zingen: Lied 610: 3, 4, 5 (Zijt Gij het, Heer, die weet wanneer)
Collecten noemen die bij de uitgang worden ingezameld
Voorbeden, Stil gebed, Onze Vader

MAALTIJD VAN DE HEER
Lied 385: 1, 2, 3 (De tafel van samen)
Nodiging, tafelgebed, gezamenlijk Onze Vader, Vredesgroet
Delen van brood en wijn – Dankgebed

GAAN
Zingen: Lied 650: 1, 2, 3 (De aarde is vervuld)
Zegen beantwoord met driemaal “amen” (lied 431c)